BÀI 3: QUAN SÁT CÁC TRẠNG THÁI TÂM (QUÁN TÂM)

Thực hành bài tập quán Tâm khi đã biết thư giãn, quan sát được liên tục các cảm giác, hơi thở . Tâm quan sát duy trì ghi nhận ở tại bên trong không bị xao lãng, phóng tâm

A.   Mục đích:

-   Quan sát tự nhiên không dính mắc, không lựa chọn đối tượng

-   Xây dựng chánh niệm trên các đối tượng thân, cảm thọ , ghi nhận hay biết các trạng thái phải ứng cúa Tâm bất thiện như tâm Tham, Sân và tâm thiện như Định tâm( ổn định, tĩnh lặng), Tấn tâm( cân bằng nặng lượng, mức căng thẳng.)…vv và các trạng thái tâm khác như: Tác ý, xao lãng…vv

-   Nhận biết hoạt động và ảnh hưởng của thái độ thực hành, ý tưởng + quan điểm sống  lên cảm xúc và suy nghĩ ( tùy vào khả năng cúa mỗi thiền sinh)

-   Luyện tập cách áp dụng các phương pháp quan sát khác nhau vào xử lý các loại phiền não khác nhau trong Thiền và cuộc sống.

B.   Kỹ thuật:

1.     Ghi nhận các đối tượng khác nhau trên thân và tâm:

-   Thư giãn thân và tâm theo phương pháp buông lỏng các điểm nhạy cảm trên mặt và các điểm gấp khúc trên thân, buông lỏng thư giãn toàn thân

-   Xác lập khuôn khổ cho tâm là quay vào trong, không hướng ra ngoài, rồi ghi nhận hay biết tất cả các đối tượng đang đến với tâm, tâm không đi tìm đối tượng.

-   Không dính mắc vào bất kỳ 1 đối tượng nào, thì tự nhiên tâm sẽ chuyển đều sự hay biết, chấp nhận mọi đối tượng khi nó nổi lên, là âm thanh, xúc chạm, hơi thở, cảm giác trong và ngoài thân. Tâm hay biết, tâm phản ứng…vv

2.     Các trạng thái tâm( tâm Chánh niệm và các tâm phản ứng khác)

-   So sánh trạng thái tâm khi thực hành phương pháp này với tâm khi Quan sát hơi thở( nhận ra độ ổn định, tĩnh lặng ntn), so sánh với quán Thọ( nhận biết độ sắc bén, phản ứng khi có thích và không thích) để kiểm tra chất lượng tâm, thực hành khôn khéo để nâng cao chất lượng tâm thiện.

-  Xác định mức năng lượng vừa đủ, không chú tâm, thư giãn, ghi nhận được tâm Quan sát (tâm chánh niệm) đứng im, nhìn các đối tượng khác hoạt động, hoặc học được cách tách tâm ra nhìn vào các trạng thái tâm khác, đặc biệt là nhìn được tiến trình hoạt động cúa Phiền não như 1 người ngoài quan sát khách quan không can thiệp( Vô Ngã, tất cả đều là các hiện tượng tự nhiên)

-  Nhận ra sự ổn định, vững mạnh, không xao lãng, khó lay chuyển cúa tâm khi Chánh niệm trên 1 đối tượng chính. Khi có phiền não mạnh, chộp ngay lấy đối tượng chính, khi tâm an xuống, mới chuyển sang quán Thọ, hoặc Tâm

-   Nhận ra độ sắc bén, nhạy cảm cúa tâm khi Quán Thọ. Khi phiền não có năng lực gây nên các phản ứng trên thân( PN từ tâm sẽ tạo nên các phản ứng trên thân) thì tập trung vào quan sát cảm giác trên thân: hơi thở nóng, mạch máu giật, đầu căng cứng…vv là biểu hiện cúa loại phiền não từ tâm đã phá hủy ra thân. Sau khi quan sát cảm giác thân với  tâm chấp nhận thì chuyển sang quan sát các phản ứng của Tâm.

-   Quan sát các hoạt động của tâm thiện và bất thiện với thái độ học hỏi, tò mò khám phá không loại bỏ và không nắm giữ, nhận ra được tất cả phản ứng, đối xử, hành động, suy nghĩ…vv chỉ là các tiến trình tâm, không có ai ở đó cả.

3.     Thái độ đằng sau các trạng thái thân, tâm :

-   Nhận ra phản ứng( thích hay không thích) dựa vào cảm giác và suy nghĩ: (Vd1:  Ai khen ta thì thân thư thái nhẹ nhàng, cảm giác thoải mái, suy nghi tích cực về người đó và bản thân, Vd2:

-   Thái độ khi thực hành và ngoài cuộc sống: Ham muốn sở hữu, dính mắc hoặc sân hận, gạt bỏ, hủy diệt. Nhận ra rất nhiều tâm bất thiện và thiện đan xen, xảy ra rất nhanh trong tâm.

-   Tâm Quan sát( tâm chánh niệm) không bị ô nhiễm bởi sự dính mắc hay chối bỏ, ghi nhận khách quan, không can thiệp các tiến trình tự nhiên cúa tâm, thực chứng việc chúng đến rồi đi tự nhiên sẽ giảm được sự đồng hóa mình với các trạng thái tâm, không bị tâm lôi kéo đi( bị lừa), nhận diện tính chất Vô Ngã.

-   Đặt ra những câu hỏi pháp hành hoặc những câu hỏi kích thíchh sự tò mò khám phá bản thân

-   Những ký ức cũ xa xưa tự nhiên trở lại, những trạng thái tâm bất ổn có mặt, luyện tâm bình tĩnh đối diện và hiểu từng bước về HTTN, chúng đến và đi không phải cúa tôi, tâm lùi lại nhìn toàn bộ diễn trình tâm và thân hoạt động tự nhiên

-   Kinh nghiệm, học hỏi rồi buông bỏ sự dính mắc vào các kinh nghiệm thiền tập, vào công việc mình đang làm

-   Vun bồi những phẩm chất tâm thiện như kiên nhẫn, an tĩnh, thư giãn, nhạy bén, hiểu biết,tin tưởng, khách quan..vv