Nghiệp trong hiện tại

Điều gì khiến con người sinh ra trên cõi đời này với một số phận riêng? Có người sinh ra trong gia đình giàu có, hòa thuận và mạnh khỏe. Có người lại sinh ra trong sự nghèo khó và bệnh tật. Những người khác lại sinh ra ở những nơi có chiến tranh, nạn đói và các vấn đề khác. Tại sao vậy? Tại sao chúng ta có những đặc điểm tính cách khác nhau? Chúng ta sinh ra trong thế giới này với tính nết khác nhau và cách suy nghĩ khác nhau. Đây có phải là do nghiệp không?
Câu hỏi về những kiếp sống trong quá khứ và tương lai – chúng sanh tái sanh là do nghiệp của chính mình – đã là vấn đề được đặt ra từ hàng ngàn năm trước. Thường thì con người sống trên cõi đời này quan niệm rằng chẳng còn gì sau khi chết. Đã vậy thì có làm gì chăng nữa cũng chẳng quan trọng, chúng ta có thể làm bất cứ điều gì chúng ta muốn, bởi vì khi chúng ta chết đi chúng ta sẽ không phải đối mặt với bất kỳ hậu quả nào về các hành động và việc làm của mình. Quan niệm này cho chúng ta biết về cách sống của mỗi người. Và hầu như không thể chứng minh rằng nghiệp là có thật với những người hoài nghi về việc có các kiếp sống quá khứ và tương lai, bởi vì đây không phải là điều mà chúng ta có thể đem ra để chứng minh cho họ thấy.
Có người đặt câu hỏi này với Ajahn Chah, và ngài thường trả lời rằng thực tế thì đây không phải là điều chúng ta cần phải chứng minh. Nơi để mà học và hiểu vấn đề này chính là ngay trong kiếp sống hiện tại của chúng ta. Chúng ta có thể nhìn vấn đề như thế này: Nếu chúng ta sống một cuộc sống có giới hạnh, cố gắng trau dồi thiện pháp và ăn ở một cách khéo léo, kết quả của việc ấy là gì? Kết quả của lối sống đó chính là chúng ta có được hạnh phúc và có khả năng giúp xây dựng nên một xã hội hạnh phúc xung quanh chúng ta. Nếu thậm chí chỉ có một kiếp sống này đây thôi, nếu khi chúng ta chết đi có nghĩa là chẳng còn gì nữa, thì sống như vậy cũng chẳng có mất mát gì do bởi chúng ta đã trải nghiệm được hạnh phúc trong kiếp sống này nhờ vào những hành động tốt đẹp của chúng ta. Và nếu thực sự có nghiệp, thì những gì tốt đẹp mà chúng ta đã làm trong kiếp sống này sẽ không mất đi, mà tiếp tục duy trì để đem lại hạnh phúc cho chúng ta trong những kiếp sống tới. Mặt khác, nếu chúng ta sống một cách vụng về – không hòa hợp với xã hội, hung hăng, bóc lột hoặc não hại người khác – chúng ta có thể nhìn thấy kết quả ngay trong kiếp sống hiện tại. Những gì mà chúng ta tìm thấy là thật nhiều đau khổ và rối rắm cho chính bản thân mình và cho những người xung quanh chúng ta. Và nếu trong trường hợp có kiếp sau và có quả của nghiệp…, vậy thì, sẽ chẳng có gì tốt đẹp cả, đúng vậy không?
Vì vậy, chúng ta chỉ cần tập trung vào kiếp sống hiện tại. Chúng ta hiện đang làm gì? Chúng ta sống cuộc đời mình như thế nào? Thái độ của chúng ta, quan điểm của chúng ta, cách chúng ta suy nghĩ ra sao? Tất cả mọi thứ. Những điều này đang mang lại kết quả ngay tức thời cho chúng ta và chúng ta có thể thấy chúng đang xảy ra. Vì vậy, vấn đề quan trọng là phải hiểu chính tâm của chúng ta. Đây là nơi để thực hành, đây là tầm quan trọng. Nó không phải là cái gì đó xa vời mà chúng ta phải dự kiến cho tương lai, thiên đàng, địa ngục hoặc thậm chí Níp-bàn chẳng đâu xa cả. Thay vào đó chúng ta có thể nhìn vào tâm mình và thấy rằng nhân của hạnh phúc và đau khổ hoặc thiên đàng và địa ngục đều đang sinh khởi ngay trong đó, ngay bây giờ đây. Chúng không phải là cái gì đó bên ngoài hoặc ở xa xôi đâu đó. Chúng ta thực hành là để có được sự giải thoát và hạnh phúc ngay trong chính khoảnh khắc hiện tại này.

Đại đức Ajahn Anan Akiñcano