SÁCH: THÁI ĐỘ TIÊU CỰC - Thiền sư Sayadaw U Jotika (Phần II)

THERAVĀDA

PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY

  Thái độ tiêu cực

      

Thiền sư Sayadaw U Jotika

  

Sư Tâm Pháp  dịch

Phần II

Nếu phản ứng và làm điều gì đó còn tệ hơn, sau đó bạn sẽ cảm thấy hối hận. Cảm giác hối hận thì không phải là tốt đẹp gì, bạn sẽ đánh mất lòng tự trọng. Bạn sẽ cảm thấy: “Mình vừa làm một việc xấu”. “Người ta làm việc xấu, nhưng mình còn làm một việc xấu hơn họ!”. Nó làm suy giảm khả năng đánh giá của bạn, và sẽ khiến bạn mắc sai lầm. Khi chánh niệm, bạn sẽ ít sai lầm hơn. Bạn vẫn có thể mắc sai lầm, nhưng chỉ là những sai lầm nhỏ, và bạn có thể nhanh chóng tự điều chỉnh mình mà không để mắc sai lầm lớn hơn. Nhưng khi không có chánh niệm, bạn có thể nói hay làm điều gì đó tồi tệ, và khi đó sẽ rất khó sửa chữa được nữa.

Khi phạm sai lầm, bạn sẽ lại càng nhân thêm những bất mãn mới. Nó sẽ khiến bạn càng đau khổ hơn, giống như bạn dùng một cái gai để khều một cái gai khác đang cắm trong thịt mình, không may cái gai ấy gãy, và bạn bị cả hai cái gai đâm trong người. Rất nhiều thứ như vậy diễn ra trong cuộc đời con người. Có điều gì đó không đúng, và họ phản ứng thái quá để rồi phạm sai lầm tiếp và khiến vấn đề tồi tệ hơn.

Bất mãn là một cái bẫy thường xuyên.

Nó là một cái bẫy.

Thực ra, bất cứ loại cảm xúc mạnh nào

 cũng là một cái bẫy cả.

Bởi vì nó không làm cho bạn tự do. Bất mãn khiến bạn bứt rứt và bất an. Khi bạn bất mãn, bạn trở nên bất an và điều đó làm cho bạn còn thất niệm hơn nữa. Bạn sẽ có xu hướng tiếp tục phạm thêm sai lầm. Bất an, bứt rứt, bối rối và dễ thay đổi. Khi mắc sai lầm, bạn trở nên bất an, bứt rứt và bởi vì muốn bảo vệ bản thân, bạn thậm chí sẽ công kích người khác, đổ lỗi cho họ và rồi phá hỏng mối quan hệ. Vì vậy, điều rất quan trọng là đừng phản ứng thái quá. Nó sẽ phá hỏng các mối quan hệ của bạn. Nó phá hủy lòng tin của mọi người dành cho bạn.

Ngay cả đối với các bậc cha mẹ, cũng cần phải lưu ý. Một số người nghĩ rằng mình sinh ra và nuôi dưỡng con cái thì họ có thể nói hay làm bất cứ điều gì tùy ý. Ở nhiều nước, cha mẹ cảm thấy họ sở hữu con cái, họ có thể làm bất cứ điều gì, nói bất cứ điều gì với chúng. Họ đánh đập, trừng phạt con cái. Ngay cả ở phương Tây, tôi cũng được nghe nhiều chuyện tồi tệ như vậy. Tôi từng nghe nói có một bà mẹ nhốt đứa con gái của mình trong nhà vệ sinh, giữa mùa đông giá lạnh. Đứa bé lạnh cóng, run rẩy, khóc lóc: “Mẹ ơi, cho con ra với”. Trừng phạt quá mức. Đó không phải là dạy dỗ, mà là tàn nhẫn. Bạn không dạy dỗ trẻ con theo cách đó.

Bất mãn lấy đi mất định tâm của bạn.

Khi bạn bất mãn, tâm không

tập trung và định tĩnh.

Điều đầu tiên chúng ta cần làm là ý thức và cảm nhận trạng thái tâm đó: “Tâm không định tĩnh, bây giờ nó đang bất an”. “Tôi đang thất vọng, và những suy nghĩ động loạn đang đến”. Nó tước đoạt sự tập trung của bạn và lấy mất đi sức mạnh cần có để giao tiếp một cách thoải mái.

Để có sự hiểu biết lẫn nhau, chúng ta cần có sự giao tiếp thoải mái. Hãy dành thời gian để lắng nghe. Hãy lắng nghe một cách cẩn thận những gì người đối diện đang cố gắng nói ra và thể hiện. Không chỉ lời nói, mà quan sát cả những biểu hiện trên nét mặt, đôi mắt, giọng nói, âm lượng to nhỏ và thậm chí cả những cử chỉ của tay hoặc đầu, hay bất cứ điều gì khác. Bởi vì sự giao tiếp còn vượt xa khỏi ngôn từ. Để hiểu một con người, hãy nhìn và lắng nghe cả ngôn ngữ cơ thể của họ nữa. Hãy cố gắng hiểu cảm xúc của người ấy. Đó có thể là những người bạn làm việc cùng, xếp của bạn, hay những người trong gia đình, hoặc bất cứ ai. Hãy chú ý. Nếu bạn chú ý và lắng nghe thật cẩn thận, người đang nói chuyện với bạn sẽ bình tĩnh lại một chút.

Khi có người lắng nghe chúng ta nói, chúng ta sẽ thấy bình tâm trở lại. Nhưng khi bạn tranh cãi lại trước khi người đó nói xong những gì họ muốn nói, họ sẽ càng thêm bất an, thậm chí còn hét lên với bạn nữa, khiến cho quan hệ trở nên tồi tệ. Hãy chú ý đến chính mình, tới những cảm xúc của mình rồi chú ý đến người đối diện nữa. Đó là sự trưởng thành. Bạn phải làm điều đó trước, chứ đừng chờ người ta làm việc đó cho mình.

Hãy hiểu biết chính mình, giữ chánh niệm

và định tĩnh càng nhiều càng tốt, và chú ý tới

 người khác nữa, đó là lòng nhân hậu.

Chú ý đến những gì người khác đang nói

 với mình cũng là sự tử tế và rộng lượng. Nếu bạn thực sự rộng lượng và nhân hậu, bạn sẽ chú ý.

Nếu không rộng lượng và tử tế, bạn không muốn lắng nghe. Bạn chỉ muốn nói những gì mình thích, chỉ “trút” cảm xúc của mình ra thôi. Vì vậy, ngay cả đối với con cái, chúng ta cũng phải lắng nghe chúng. Đó là lòng từ. Nếu bạn không sẵn lòng lắng nghe con mình hay vợ/chồng mình, bạn bè mình, làm sao bạn có thể nói mình yêu thương và quan tâm tới họ? Bằng cách chú ý, lắng nghe và cố gắng thấu hiểu những điều người khác đang nói và đang cảm nhận, chỉ bằng cách đó bạn mới thể hiện được lòng nhân hậu và tình yêu thương của mình.

Sự bất mãn khiến bạn trở nên phóng túng,

 vô kỷ luật. Kỷ luật và thu thúc nghĩa là

bạn phải làm việc quan trọng nhất đầu tiên.

Và không làm những việc không quan trọng – không phí phạm thời gian của mình. Nhưng khi bạn buồn bực và thất vọng, bạn bị lôi kéo theo, bị cảm xúc chi phối và làm những việc vô ích. Bằng cách đó, bạn trở nên vô kỷ luật. Nó cướp đoạt của bạn những việc ưu tiên, đảo lộn ý nghĩa và trình tự sắp xếp công việc của mình.

Chúng ta cần phải hiểu việc gì là quan trọng và có ý nghĩa, việc gì không. Càng chánh niệm thì bạn sẽ càng thấy rõ điều này: việc này là việc quan trọng, có lợi ích và ý nghĩa; việc kia không quan trọng, vô ích và không có ý nghĩa, nên tôi sẽ không phí phạm thời gian vào việc đó.

Những người không chánh niệm thả cuộc đời của họ trôi dạt theo dòng cảm xúc. Và đã trôi theo cảm xúc thì không có lựa chọn, bạn không thể có sự lựa chọn thực sự nào cả. Do đó, bạn trộn lẫn tất cả mọi thứ thành một mớ hỗn độn – việc có ý nghĩa và việc vô nghĩa, và trong cuộc đời bạn, việc vô nghĩa thì nhiều hơn nên bạn uổng phí rất nhiều thời gian để làm mấy cái việc vô ích đó. Suy nghĩ, chuyện trò… rất nhiều điều vô bổ.

Càng chánh niệm bạn sẽ càng

 hướng tới mục tiêu chất lượng và hiệu quả

 trong mọi việc mình làm.

Ngay cả khi xem một chương trình truyền hình, khi thấy nó không có ích lợi gì cho mình, không học hỏi được gì ở đó, nếu có chánh niệm bạn sẽ dừng lại không xem nữa.

Khi đọc báo, nếu chánh niệm, bạn sẽ chỉ đọc những mục có lợi ích cho mình. Tôi đọc chủ yếu những bài về sức khỏe mà tôi rất thích, về những trạng thái tâm và tâm lý con người. Nhưng nếu nó chỉ viết những chuyện vô bổ - không – tôi không thể đọc nổi, dù chỉ một trang. Đôi khi nhặt được tờ báo cũ, tôi lật qua lật lại xem và chẳng tìm thấy được cái gì đáng đọc cả. Chẳng đáng để mất thời gian.

Chúng ta không có nhiều thời gian

 để mà phung phí. Cuộc đời quá ngắn ngủi

 và quý giá làm sao.

Càng chánh niệm, bạn càng biết trân trọng

 thời gian của mình, trân trọng khoảng không gian của tâm mình hơn. Một thiền sinh đã nói: “Hãy coi tâm mình như một điện thờ trang nghiêm”.

Điện thờ là một nơi ngăn nắp và thanh tịnh, không bụi bẩn, không có những thứ bất tịnh – rất gọn gàng và thanh tịnh – không có bất cứ thứ đồ gì vô ích trong điện thờ. Nếu có thể, hãy biến tâm bạn trở thành một thiền đường trang nghiêm (một điện thờ).

Vậy hãy quan sát tâm mình. Bạn có cho phép mọi thứ rác rưởi vào tâm mình không? Bạn có thực sự kiểm duyệt những gì thâm nhập tâm mình – từ mắt, từ tai, từ những gì bạn suy nghĩ không?

Kiểm duyệt là việc rất quan trọng, nếu không sẽ không có chút chất lượng, không có chút hiệu quả nào trong cuộc đời bạn. Bạn trở thành đối tượng để các cảm xúc giật dây.

Vậy hãy xem – bạn là chủ nhân hay là

 nô lệ của tâm mình?

Nô lệ của tâm mình nghĩa là nô lệ của các cảm xúc. Hãy nhìn sâu vào tâm mình và tìm câu trả lời trong đó. Tôi là chủ nhân hay nô lệ?

Bạn bước đi mà chẳng hề suy nghĩ, chẳng có một kế hoạch nào. Khi bạn quá xúc động, bạn chẳng còn nghĩ gì được nữa, bạn chẳng dự tính, chẳng vạch được kế hoạch gì cả. Bạn chỉ tiến tới trước và làm bất cứ điều gì cảm xúc bắt bạn phải làm. Bạn nổ tung lên và đôi khi cần đến cả tiếng đồng hồ để bình tâm trở lại, để làm chủ bản thân mình. Khi cảm xúc bùng nổ, tâm bạn trở nên ngày càng xáo động và bất an cả một thời gian dài sau đó. Và đôi khi bạn phải ăn năn, hối lỗi vì nó.

Sự bất mãn không để cho bạn thời gian,

 sự chú ý và năng lượng để làm những việc

 thực sự quan trọng của ngày hôm nay.

Khi buồn bực và thất vọng, bạn dành rất nhiều thời gian chỉ để suy nghĩ về chuyện đó. Bạn không thể sử dụng thời gian và năng lượng để làm bất cứ việc gì thực sự sáng tạo và hiệu quả. Quả là một sự phí phạm rất lớn về thời gian.

Bớt bất mãn nghĩa là bớt bất an hơn. Vì vậy, hãy cố gắng chánh niệm càng nhiều càng tốt, trong suốt cả ngày. Khi bạn lái xe trên đường, hãy thật chánh niệm. Nếu bạn không chánh niệm, bạn sẽ thấy rất bực với những người cùng giao thông trên đường. Ở đây hầu như lúc nào đường xá cũng rất thông thoáng, nên dễ lái xe hơn. Ở nhiều nơi khác đường đông đúc, rất khó di chuyển từ chỗ này đến chỗ khác. Bạn cảm thấy rất bực bội và căng thẳng – nhiều người còn la hét om sòm. Bạn thậm chí có thể để sự bực bội và thất vọng giết chết bản thân mình. Khi bất mãn, bạn không còn kiên nhẫn được nữa. Bạn nôn nóng, bứt rứt và khó chịu.

Sự bất mãn khiến bạn làm

tổn thương đến người khác.

Bạn làm tổn thương đến người khác. Bạn trở nên thiếu tế nhị, thiếu tôn trọng và coi thường người khác. Có thể người ta đã làm điều gì đó sai, có thể đó là một lỗi lầm. Con người có thể vô tình làm điều gì đó sai trái – bởi vì tất cả chúng ta lúc này lúc khác, ít nhiều đều bất cẩn. Khi một người đã bực bội và thất vọng thì sẽ không thể hiểu được hoàn cảnh và không thể tha thứ.

Sự bất mãn khiến bạn trở nên bất công

một cách vô lý và hung hăng, thù địch.

Bất công vô lý – bạn không còn công bằng nữa. Ngay cả đối với con cái, đôi khi bạn trừng phạt chúng quá mức, bạn không bảo ban, dạy dỗ mà chỉ “trút giận” sang chúng mà thôi.

Mỗi khi bất mãn, bạn công kích, ăn miếng trả miếng, buộc tội, làm tổn thương và đe dọa người khác. Quá nhiều điều tiêu cực diễn ra – điều này tiếp nối điều khác.

Sư bất mãn trưng ra những bộ mặt gớm ghiếc.

A…điều này rất quan trọng – những

 bộ mặt gớm ghiếc. Cái gì làm cho con người

 trở nên xinh đẹp? Sự bình an, tĩnh lặng,

 lòng nhân hậu và sự định tĩnh.

Hầu hết các vị thầy của tôi đều sống rất thọ. Một vị sống đến 104 tuổi. Tôi có một cuốn sách của ngài ở đây, bạn có thể thấy bức hình của ngài khi ngài tròn 100 tuổi. Rất tĩnh lặng và bình an. Rất tự chủ. Cho đến tận ngày cuối cùng của cuộc đời, ngài vẫn rất bình an và tĩnh lặng. Ngài chuẩn bị cho đám tang của mình trước khi chết.

Một vị thầy khác sống đến 90 tuổi – rất gầy, da nâu, già nua nhưng rất đẹp. Bạn chỉ muốn ở gần các ngài, muốn nói chuyện với các ngài. Vị thầy 90 tuổi này, đôi khi hay quên. Ngài rất gầy, người rất nhỏ, đôi khi tôi bế ngài lên và mang đi.

Đôi lúc ngài ăn sáng, sau đó ăn trưa rồi ngủ một giấc. Khi tỉnh dậy, ngài cứ nghĩ đã sang một ngày khác và nói: “Sao chẳng có ai mang cho tôi cái gì ăn sáng cả?”. Và mấy sư đệ tử hầu hạ bên cạnh ngài trả lời: “Vâng, vâng, có ngay đây ạ. Thầy đợi một lát nhé!”. Một lúc sau ngài nói: “Hình như tôi chưa ăn sáng phải không?”. Họ trả lời: “Bây giờ ngài ăn Catumadhu nhé!”. Catumadhu là mật ong, bơ, dầu thực vật và mật đường trộn lẫn với nhau. Đưa cho ngài đồ ăn, ngài ăn, và đưa một thứ đồ uống nào đó, ngài cũng uống.

Sau đó, ngài đi ngủ và khi thức dậy ngài nói: “ngày hôm qua chẳng ai cho tôi ăn cái gì cả, tôi chỉ ăn một ít catumadhu”. Nhưng ngài không bực mình, thất vọng, không kêu ca. Ngài chỉ thể hiện suy nghĩ và cảm xúc của mình. “Chẳng có ai cho tôi ăn gì. Tôi chỉ ăn catumadhu và uống một ly nước hoa quả. Ngày hôm qua tôi chỉ được ăn vậy thôi”. Ngài luôn luôn vui vẻ.

Đôi khi tôi ngồi cạnh ngài, nói chuyện và làm việc này việc kia cho ngài, rồi nửa giờ sau ngài hỏi: “Con là Jotika phải không?”. Đôi lúc ngài chẳng nhận ra người đang nói chuyện với mình là ai. Nhưng ngài rất bình an và tĩnh lặng. Ngài hay quên, quên rất nhiều. Nhưng ngài vẫn giữ được sự bình an, tĩnh lặng, tâm xả, lòng khoan dung, sự chấp nhận, tất cả những đức tính ấy. Chúng tôi thực sự yêu thương ngài.

Khi ngài mất, ngài chẳng phải chịu chút đau đớn nào. Ngài ăn sáng xong rồi nói: “Tôi cảm thấy hơi thắt ở bụng và ngực, tôi đi ngủ đây”. Một vị sư trẻ giúp ngài nằm xuống, rồi ngài ngủ và mất. Không hề đau ốm chút nào.

Khi ở gần những người như thế, bạn mới hiểu được thế nào là cái đẹp. Cái đẹp của trái tim.

 Cái đẹp của hiểu biết, sự chấp nhận,

lòng khoan dung, sự bình an và tĩnh lặng.

Đó là cái đẹp đích thực.

Chúng ta thường nghĩ nhiều đến cái đẹp của khuôn mặt và cơ thể. Thế còn cái đẹp của trái tim và tâm hồn thì sao? Bạn có thể rèn luyện mình để trở nên ngày càng đẹp hơn khi ngày càng lớn tuổi. Bạn có thích ý tưởng ấy không? Tôi rất thích nó. Tôi đang cố gắng. Tôi muốn trở nên ngày càng đẹp hơn khi lớn tuổi dần. Tôi hạnh phúc khi thấy mình ngày càng già đi, bởi vì tôi biết mình sẽ đẹp hơn. Vì vậy, đừng có buồn khi thấy mình già đi. Điều đó tốt chứ có gì xấu đâu.

Sự bất mãn khiến khuôn mặt bạn chai đá,

 và dạ dày rát bỏng.

Mỗi khi bất mãn, dạ dày của bạn tiết thêm nhiều axit. Và khuôn mặt của bạn cũng trở nên chai cứng như đá. Không còn mềm mại và dịu dàng nữa. Rất xấu. Ngày này qua tháng nọ, biết bao nhiêu niềm vui, năng lượng, nghị lực, thời gian và tiền bạc của bạn đã bị sự bất mãn lấy đi mất? Bạn đã lãng phí bao nhiêu – tiền bạc, thời gian, nghị lực, năng lượng, niềm vui…bạn đang phung phí nó. Thay vì an vui, bạn lại khổ sở, phiền não, buồn bực và thất vọng. Ai đang làm điều đó? Bạn đang tham dự, đang góp phần vào đấy thôi. Thực ra bạn đang tạo ra nó bằng chính những suy nghĩ của mình.

Chúng ta mua chiếc xe mới, bởi vì nó hiệu quả hơn. Chúng ta xây nhà mới cũng bởi vì nó hiệu quả hơn. Nhưng hãy nghĩ nhiều hơn đến cho thân và tâm của bạn. Hãy làm cho thân tâm bạn hiệu quả hơn. Hãy bảo tồn năng lượng của bạn. Chúng ta chỉ có một lượng thời gian và năng lượng hạn chế.

Hãy tập sống có trách nhiệm với chính mình.

Bạn chịu trách nhiệm về hạnh phúc của

 chính mình, hãy làm cho mình hạnh phúc, bình an, tĩnh lặng và yêu thương.

Thời điểm để bạn chấm dứt sự bất mãn

chính là ngày hôm nay. Đừng đợi đến ngày mai. Chính là ngày hôm nay – là lúc này.

Chính lúc này.

Hãy tự cho mình cơ hội để nguội trở lại, trầm tĩnh lại. Mỗi khi có chuyện gì xảy đến và làm bạn thất vọng, hãy dành thời gian hành thiền, thậm chí chỉ trong hai phút thôi. Thở vào, thở ra, thư giãn khuôn mặt, thư giãn cánh tay của bạn. Bởi vì khi bực bội và thất vọng, khuôn mặt của bạn trở nên căng thẳng, hai tay của bạn cũng căng cứng. Vì vậy, mỗi khi bực bội, hãy cảm nhận khuôn mặt và cánh tay của mình và thư giãn ra.

Ngay cả khi chỉ hành thiền trong vòng hai phút, nó cũng giúp cho bạn rất nhiều. Và nếu bạn có thời gian thì hãy hành thiền thêm chút nữa, trầm tĩnh trở lại và xem điều tốt nhất mình có thể làm bây giờ là gì. Hãy cố gắng hết mình. Chúng ta luôn luôn có thể cố gắng làm mọi việc tốt hơn, ngay cả bằng những cách rất nhỏ, chúng ta luôn có thể làm mọi việc tốt đẹp hơn. Vì vậy, hãy cố gắng hết mình.

Khi nghe đến câu “cố gắng hết mình” – tôi lại nhớ đến một bài hát của đất nước này. Tôi không nhớ lời của cả bài, nhưng nhớ được một vài dòng. Đoạn đầu tiên là: “Ôi Thượng đế, thật là khó để khiêm nhường khi bạn đang làm hết mình”. Câu cuối cùng là: “Ôi Thượng đế, thật là khó để khiêm nhường, nhưng con đang cố gắng hết mình”.

Đã ai từng nghe bài này chưa? “Ôi Thượng đế, thật là khó để khiêm nhường, nhưng con đang cố gắng hết mình”. Một đoạn khác là: “Ôi Thượng đế, thật khó mà khiêm nhường khi bạn hoàn hảo về mọi mặt”. Nhưng thật khó để mà hoàn hảo về mọi mặt. Đúng vậy, thật khó để mà khiêm nhường bởi vì tôi đang cố gắng hết mình. Tôi cố gắng làm hết mình. Đó chỉ là nói khoác. Tôi có thể làm mọi việc tốt hơn, nhưng tôi lại không làm, chỉ nói sẽ cố gắng hết mình mà thôi. (Bài hát Thật khó để khiêm nhường của Mac Davis).

Nhưng dù sao, ngay cả khi bạn không cố gắng hết mình, thì cũng nên tha thứ cho chính mình. Đừng để mình bất mãn. Đừng tự hủy hoại mình bằng cách suốt ngày lo lắng và bất mãn. Đừng tự hủy hoại chính mình. Khi tức giận là bạn đang tàn phá thân tâm mình. Trạng thái tâm tiêu cực ấy sẽ đầu độc cơ thể bạn. Bạn đang tự đầu độc thân tâm mình.

Thực ra, không có ai làm tổn thương chúng ta bằng chính chúng ta làm tổn thương mình.

Chúng ta tự làm tổn thương mình bằng cách

 tiếp tục nuôi dưỡng những suy nghĩ tiêu cực.

 Khi bạn bị stress, căng thẳng quá mức, bạn sẽ càng dễ bị kích động. Khi bạn cảm thấy rất stress, đừng tiếp tục làm việc gì nữa cả, đừng đi gặp ai hết. Hãy bỏ đấy, tìm một chỗ yên tĩnh và bình yên, dù rằng chỉ trong ít phút ngắn ngủi, 10 phút, 15 phút. Hãy bỏ đi. Hành thiền một chút và thư giãn. Hãy ra công viên, hoặc nếu bạn đang lái xe, hãy đỗ xe lại chỗ nào đó và ngồi trên xe nghỉ ngơi, thư giãn. Thư giãn, hành thiền. Thậm chí chỉ 5 phút thôi. Khi quá stress, bạn rất dễ bị kích động. Khi bị kích động, bạn càng nhanh chóng bị bất mãn. Vì vậy, đừng để điều đó diễn ra. Mỗi khi bạn cảm thấy mình đang bị stress quá mức, hãy nghỉ ngơi ngay lập tức.

Nhưng nếu bạn học được cách hành thiền trong suốt cả ngày, bạn có thể nghỉ ngơi ngay tại chỗ, ngay tại nơi làm việc hay ở nhà, bất cứ chỗ nào, và hành thiền – tại bất cứ chỗ nào bạn đang ở.

Khi đã tự tu tập đến mức đó, bạn

không cần phải đi đâu cả, bạn có thể

 hành thiền ở bất cứ nơi nào.

Một người bạn của tôi, anh ấy làm việc rất vất vả, làm rất nhiều giờ mỗi ngày. Anh ấy thực sự rất yêu thích công việc của mình. Ngay cả khi bạn yêu thích công việc mình làm, đôi khi bạn cũng rất mệt mỏi. Bạn phải làm việc với nhiều người, và đôi khi mọi người gây rất nhiều khó chịu cho bạn. Ngay cả khi bạn cố gắng kiên nhẫn và chánh niệm, nhưng cũng có lúc vượt quá sức chịu đựng. Bạn có biết anh ấy làm thế nào không? Có ai đoán được không? Tôi nghĩ tôi đã kể chuyện này một lần rồi. Anh ấy vào nhà vệ sinh, đóng cửa lại và ngồi trên bệ xí để hành thiền. Vì vậy, không ai có thể đến và làm phiền. Không ai có thể làm phiền được. Ngồi đó 5 phút để hành thiền rồi đi ra, rất thư giãn.

Một lời khuyên rất tốt. Đôi khi bạn thực sự phải làm như thế. Đừng quên lời khuyên đó.

Hãy để quanh mình những thứ có thể ngay

 lập tức gợi lên cho bạn những suy nghĩ tích cực, mỗi khi đưa mắt xuống bạn sẽ nhìn vào nó.

Ở nhà, đừng treo những bức tranh gây cho bạn cảm giác khó chịu. Nếu có thể, hay cất chúng đi và treo một tấm hình phong cảnh thật đẹp, hoặc nếu bạn thích, một bức hình Đức Phật thật đẹp và tĩnh lặng, hay một bức tranh vẽ, bất cứ thứ gì khiến bạn cảm thấy bình yên.

Nếu bạn có một bức tranh phong cảnh thật đẹp với ngọn núi, một ngọn núi đá với cây cối và hồ nước, một ngọn núi tuyết phủ, một hồ nước trong vắt in bóng cây cối và núi rừng – hãy tìm một bức tranh như thế - và treo ở gần chỗ của bạn. Mỗi khi nhìn nó, bạn sẽ trở nên thật bình an và tĩnh lặng.

Ngọn núi tượng trưng cho sức mạnh – không lay động. Ngọn núi đá – bạn không thể làm nó lay động được. Rất vững chắc. Dù cho gió bão mạnh đến đâu, ngọn núi đá vẫn không hề lay động. Nhưng cây cũng là một biểu tượng. Khi gió mạnh đến, nó nhường bước. Nó không bị gẫy. OK, nhường bước, nhường bước, cho nó qua và rồi lại trở lại với vị trí ban đầu của mình. Tôi hay nhìn cây bạch đàn trong chùa mà tôi đã trồng ngày trước, một số cây bây giờ rất lớn, rất cao – chúng là những cây cao nhất trong chùa. Khi gió mạnh thổi đến, chúng chỉ uốn cong xuống. Và sau khi hết gió, chúng lại trở lại như ban đầu. Chẳng có vấn đề gì cả. Rất mềm dẻo. Cây cối cho bạn một biểu tượng và ý niệm về sự mềm dẻo, linh động.

Hãy linh động. Đừng cứng nhắc.

Nếu cứng nhắc, bạn sẽ gẫy, bạn tự bẻ gẫy

chính mình. Hãy mềm dẻo và linh động.

Tuyết tượng trưng cho sự mát mẻ, yên tĩnh. Rất mát mẻ và bình an. Và mặt hồ giống như một tấm gương – tượng trưng cho sự tĩnh lặng, bình an, lắng đọng và trong sáng, phản chiếu tất cả mọi thứ. Một bức tranh như vậy sẽ nhắc nhở cho bạn về những cảm xúc đó. Nếu bạn nắm bắt được ý nghĩa của bức tranh, trở nên quen thuộc với nó mỗi khi nhìn vào, hãy nhìn thật kỹ và cảm nhận nó. Rất bình yên, vững vàng, mát mẻ và trong sáng. Mỗi khi nhìn bức tranh, nó gợi lại cho bạn cảm giác bình yên.

Xung quanh bạn có những thứ để nhắc nhở, khiến cho bạn cảm thấy chánh niệm hơn, bình yên hơn và mềm dẻo, linh động hơn. Những điều này rất, rất quan trọng. Bạn không nên để các loại báo hay tạp chí xung quanh làm quấy nhiễu tâm mình. Điều tệ hại nhất bạn tự làm cho chính mình là đọc báo lúc sáng sớm. Một việc tồi tệ nhất nữa là bật TV lên và xem tin tức. Tôi muốn dành ít phút nữa để nói thêm vài lời với các bạn. Hãy suy xét kỹ những từ này và xem bạn có nhìn ra được những loại cảm xúc đó trong mình hay không.

Trạng thái đầu tiên là: Sân lạnh lùng câm lặng.

Bạn đã từng gặp người nào như thế bao giờ chưa? Rất lạnh lùng, ngấm ngầm và im lặng, bạn có thể cảm nhận được người ấy có rất nhiều tâm sân và hay chỉ trích người khác.

Một số người, mặc dù họ chẳng nói lời nào, nhưng chỉ cần qua cái nhìn của họ, bạn có thể thấy anh ta/cô ta đang đánh giá, phán xét và chỉ trích. Họ không hiểu biết, không chấp nhận và không tha thứ.

Mỉa mai – một số người rất hay mỉa mai.

Hay cáu giận, dễ kích động – đó đều là những từ chỉ tâm trạng tiêu cực.

Nhưng hãy xem cho kỹ xem bạn có thể tìm thấy những trạng thái cảm xúc như thế trong chính bản thân mình hay không.

Oán giận, Tàn nhẫn, Chua cay, Hay gây sự, Ác ý, Hờn dỗi, Giận dữ mù quáng – đó thật là những điều kinh khủng.

Bực dọc, Oán ghét, Căm thù, Thù địch, Nhạo báng.

Từ ngữ tiếng Anh thật nhiều mầu sắc. Trong tiếng Miến Điện chúng tôi không có nhiều từ vựng để diễn tả các cảm xúc tâm lý tiêu cực như vậy. Thực sự là không có. Để dịch những từ này sang tiếng Miến Điện là điều rất khó đối với tôi. Quả là không thể. Hãy hỏi bất cứ người nào nói tiếng Miến ở đây mà xem, chúng tôi không có nhiều từ như vậy. Ngôn ngữ tiếng Anh thật đa dạng.

Sợ hãi, Bất an, Bứt rứt, Lo ngại, Bồn chồn hốt hoảng, Lo sợ, Khiếp đảm – rất nhiều ngữ nghĩa khác nhau.

Nghi ngại, Lo lắng, Day dứt, Cáu kỉnh, Kinh sợ, Hãi hùng, Kinh hoàng, Hoảng loạn.

Tất cả những từ này ở trong tiếng Pali chỉ là DOSA – sân. Chỉ một từ trong ngôn ngữ Pali, DOSA. Nó chứa tất cả mọi nghĩa ấy.

Ghê tởm, Khinh miệt, Khinh bỉ, Coi thường, Ghét cay ghét đắng, Ác cảm, Chán ghét, Khiếp sợ.

Rất nhiều sắc thái cảm xúc tiêu cực.

Xấu hổ, Mặc cảm tội lỗi, Ngượng ngập, Buồn tủi, Hối hận, Nhục nhã, Hối tiếc, Ăn năn hối lỗi, Điên tiết, Thịnh nộ, Oán hận, Phẫn nộ, Bực tức, Căm phẫn, Phật ý, Chua cay, Thù oán, Phiền muộn, Cáu kỉnh, Thù hằn, Căm ghét, Thô bạo, Buồn bã, Sầu khổ, Đau buồn, Ủ rũ, U sầu, U uất, Tự thương hại bản thân, Cô đơn, Chán ngán, Thất vọng, Trầm cảm - Phiền muộn.

Tất cả chỉ có nghĩa là dosa – sân. Chỉ một từ duy nhất.

Tôi muốn các bạn hiểu một từ này – DOSA, sân. Tất cả các cảm xúc tiêu cực đó đều là tâm sân. Đức Phật dạy: “Sadosam va cittam ’sadosam cittan’ti pajānāti” (Khi tâm có sân, vị ấy biết rõ tâm đang có sân). Khi bạn có những suy nghĩ tiêu cực như vậy, hãy nhìn chúng một cách thật cẩn thận và hiểu rằng chúng là tâm sân. Không phải là tâm sân của bạn – nó không thuộc về bạn. Nó không phải là một ai cả. Nó chỉ là một cảm xúc, một suy nghĩ mà thôi.

Càng nhìn rõ những cảm xúc và suy nghĩ

 tiêu cực, chúng càng ít nổi lên. Và bạn càng

làm chủ được chúng. Hãy hiểu rõ những từ này. Chúng rất quan trọng.

Hết

Nguồn: sutamphap.com